آسیبها و خطرات بالقوه موجود برای کودکان در سراسر جهان را میتوان در سه دسته کلی هدفگیری تجاری و تبلیغاتی، بهرهبرداری و استثمار جنسی کودکان و نقض حریم خصوصی آنها تقسیم کرد

عناوین مقاله:
تصویب قانون حمایت از کودکان در افغانستان
کاهش مرگ و افزایش معلولیت در کودکان و نوجوانان
وضعیت کودکان یمن، آزمونی برای انسانیت ما
نشست چهلم شورای حقوق بشر سازمان ملل و بیان نظرات از سوی فعالان ایرانی
محرومیت کودکان مهاجر از حقوق اولیه خود در برخی کشورهای اروپایی
جامعه جهانی و نگرانی از خطرات متوجه کودکان در فضای مجازی
**تصویب قانون حمایت از کودکان در افغانستان**
نخستین قانون حمایت از حقوق کودکان در افغانستان پس از نزدیک به دو سال بحث و بررسی پیرامون تعیین سن کودکان در مجلس نمایندگان، با صدور فرمان از سوی رئیس جمهوری، اشرف غنی تصویب شد. معاون دوم رئیس جمهور افغانستان در نشستی که بهمنظور معرفی قانون حمایت از حقوق کودکان در کابل برگزار شد، گفت: این قانون پس از تصویب از سوی رئیس جمهور توسط وزارت دادگستری در روزنامه رسمی منتشر شده است.
احمد سرور دانش، قانون حمایت از حقوق کودکان در افغانستان را یکی از جامعترین قوانین در سطح کشورهای منطقه دانست و گفت در این قانون تمام ابعاد حقوقی مربوط به کودکان در نظر گرفته شده است. فراهم کردن زمینههای آموزش و پرورش سالم، صحت و سلامت جسمی و روانی کودک، مشخص کردن مسئولیت والدین و دولت در برابر کودکان، از جمله اهداف مهم این قانون هستند.
حقوق اساسی کودک، بازتوانی کودکان دارای معلولیت، مواظبتهای اجتماعی، رشد فرهنگی، مراقبت از کودکان کارگر، حمایت کودک در برابر بهرهکشیهای اقتصادی، خرید و فروش و قاچاق کودکان، حمایت از کودکان در برابر فحشاء و استفادههای جنسی از آنان از دیگر مواردی هستند که در قانون حمایت از حقوق کودکان افغانستان گنجانده شده است.
قانون حمایت از حقوق کودکان دو سال پیش در 16 فصل و 108 ماده برای تصویب به مجلس نمایندگان فرستاده شد، اما این قانون چهار بار نتوانست به تصویب مجلس برسد. تنها یکی از مادههای این قانون که سن کودک را مشخص میساخت دیدگاههای متفاوت نمایندگان دور شانزدهم مجلس را برانگیخته بود، شماری از اعضای این مجلس سن کودک را در این قانون، زیر 18 سال میدانستند، اما شماری دیگر بر این باور بودند که اگر یک کودک نشانههای بلوغ را داشته باشد در حالی که زیر 18 سال است به او کودک گفته نمیشود.
پدیده شوم جنگ و ناامنی، نشاندهنده این حقیقت است که آمار و ارقام کودکان قربانی از جنگ در دو سال اخیر، تکاندهنده و نگرانکننده است. جنگ و ناامنی باعث شد 44 درصد کودکان از رفتن به مدارس محروم شوند که این رقم شامل سه میلیون و 700 هزار کودک میشود. براساس گزارش دفتر معاونت سازمان ملل متحد تنها در سال 2018 میلادی، 3804 غیرنظامی افغان در جریان منازعات، حملات انتحاری و انفجارهای پراکنده در افغانستان جان باختند که 927 تن از آنان را کودکان تشکیل میدهند.
(ماخذ: ایرنا)
**کاهش مرگ و افزایش معلولیت در کودکان و نوجوانان**
نتایج یک بررسی جهانی نشان میدهد در حالی که آمار مرگ و میر در میان کودکان و نوجوانان در سطح جهانی به نصف کاهش پیدا کرده اما براساس شواهد موجود، میزان ناتوانی و معلولیت در این گروه سنی رو به افزایش است. با افزایش روند رشد جمعیت در جهان، مرگ و میر کودکان کاهش یافته هرچند میزان معلولیت در آنها رشد داشته است.
براساس این مطالعات که در نشریه JAMA Pediatrics بهچاپ رسیده، در فاصله سالهای ۱۹۹۰ تا ۲۰۱۷ میلادی، آمار جهانی مرگ و میر کودکان و نوجوانان ۵۱.۷ درصد کاهش داشته درحالیکه میزان معلولیت افزایش ۴.۷ درصدی داشته است.
در سال ۲۰۱۷ میلادی مشکلاتی چون اسهال، سوء تغذیه حاد و عفونت دستگاه تنفسی از شایعترین عوامل مرگ و میر در میان کودکان و نوجوانان بودهاند. با اینحال شمار مرگ و میر در میان کودکان و نوجوانان از ۱۳.۷۷ میلیون در سال ۱۹۹۰ به ۶.۶۴ میلیون در سال ۲۰۱۷ کاهش یافته است. به گزارش شبکه خبری سی ان ان، در کشورهایی با بالاترین رشد اقتصادی- اجتماعی، نارسایی مادرزادی، سردرد و اضطراب از اصلیترین عوامل معلولیت و ناتوانی بودهاند.
محققان همچنین در بررسی میزان مرگ و میر و معلولیت در افرادی تا طیف سنی ۱۹ سال در ۱۹۵ کشور و منطقه دریافتند مناطقی از شرق و مرکز آفریقا و منطقه آفریقای سیاه بیشترین کاهش را در میزان مرگ و میر کودکان داشته اند.
(ماخذ: ایسنا)
**وضعیت کودکان یمن، آزمونی برای انسانیت ما**
یونیسف اعلام کرد در اثر تجاوزات مسلحانه به یمن و درگیریهای ذیربط، 80 درصد مردم یمن یعنی بیش از 24 میلیون نفر نیاز به کمکهای بشردوستانه دارند که از این تعداد بیش از 12 میلیون سیصدهزار کودک هستند که طی سال گذشته دچار انواع مصیبتها شدهاند.
در میان این کودکان 360 هزار نفر از کودکان زیر 5 سال حتی برای تامین تغذیه اولیه با مشکل مواجه هستند. از میان این کودکان چهار میلیون و هفتصد هزار نفر نیاز به مساعدتهای آموزشی دارند. مدیر صندوق کودکان ملل متحد (یونیسف)، در شورای امنیت سازمان ملل اعلام کرد که وضعیت امروز کودکان یمن، آزمونی برای ارزیابی انسانیت ماست.
(ماخذ: سایت جهانی یونیسف)
دستاوردهای کودکان جهان، سی سال پس از تصویب کنوانسیون حقوق کودک یونیسف با برپایی پویشی تحت عنوان سی سالگی کنوانسیون حقوق کودک ضمن اعلام برخی دستاوردهای حاصله طی سالهای پس از 1990 تاکنون از جمله اینکه بیش از 50 درصد مرگ و میرهای کودکان زیر 5 سال از 1990 کاهش یافته، دو میلیون و ششصد هزار نفر از کودکان، نسبت به سه دهه قبل از آب آشامیدنی مناسب برخوردار شدهاند اعلام کرد هنوز چالشهای زیادی فراروی رعایت حقوق کودکان در سراسر جهان وجود دارد از جمله اینکه 262 میلیون کودک از مدرسه محرومند، 650 میلیون دختربچه زیر 18 سال به ازدواج دیگری درآمدهاند، 1 تا 4 کودک هنوز تا سال 2040 به منابع بسیار محدود آب دسترسی خواهند داشت و …
(ماخذ: سایت جهانی یونیسف)
نشست چهلم شورای حقوق بشر سازمان ملل و بیان برخی نظرات مربوط به کودکان از سوی فعالان ایرانی
در نشست چهلم شورای حقوق بشر که اوائل امسال در ژنو با مصوبات مختلف به کار خود پایان داد تعدادی از نهادهای غیردولتی ایرانی نیز در میان سایر سازمانهای غیردولتی کشورهای دیگر در این اجلاس حضور یافتند و برخی از آنها بهصورت رسمی بیانیه کتبی هم ارائه کردند. برخی از نهادهای غیر دولتی ایرانی در حوزه کودک، اعلام موضع کردند. نام سازمانهای مزبور و عناوین بیانیههای مکتوب آنها در نشست شورای حقوق بشر به نقل از سایت شورای حقوق بشر سازمان ملل بهشرح زیر تقدیم میشود:
- جمعیت امداد دانشجویی امام علی:
- گزارش وضعیت کلی کودکان افغان در ایران؛
- نوشتن با قلم صلح در استان خوزستان؛
- توصیههایی برای بهبود شرایط زیست کودکان و زنان در ایران؛
- توانمندسازی مردمان بومی در استان سیستان و بلوچستان؛
- چگونه سازمان ملل میتواند کمک دهد تا صداها و تصمیمات ملتها شنیده شود؛
- تحریمهای یکجانبه علیه جمهوری اسلامی ایران؛
- اجرای عدالت ترمیمی برای مجرمین و بزهدیدگان کودک و نوجوان؛
- شبکهسازی اجتماعی و بلایای طبیعی؛
- بنیاد کودک: بیانیه بدون عنوان اما با محتوای نقد تحریمهای آمریکا علیه ایران و تبیین پیامدهای غیرانسانی آن؛
- انجمن سلامت خانواده ایران:
- اثرات تحریمها بر سلامت مردم ایران؛
- نقض حقوق زنان و کودکان در یمن؛
- جامعه احیاگران طب سنتی و سلامت ایران: تحریمهای ایالات متحده حق حیات وحق سلامت ایرانیان را نقض میکند.
محرومیت کودکان مهاجر از حقوق اولیه خود در برخی کشورهای اروپایی
شبکه الجزیره انگلیسی گزارش داد که علیرغم اینکه در مقررات یونان بهرهمندی از تحصیل برای کودکان مهاجران رایگان است اما در عمل، یونانیها و مدارس مختلف این کشور با تحصیل رایگان کودکان مهاجر مخالفت میکنند.
این رویکرد مهاجرستیز نه تنها در یونان بلکه در برخی کشورهای دیگر اروپایی نیز روبهرشد است و همین امر موجب شده که تاکنون گزارشهای متعددی از سوی سازمانهای فعال حقوق بشر در نقد عملکرد کشورهای اروپایی از جمله یونان، لهستان، آلمان، جمهوری چک، بلغارستان، ایتالیا و… در زمینه نحوه رفتار با مهاجران از جمله کودکان مهاجر منتشر شده است.
اعلام نگرانی خیریهها و نهادهای مدنی نسبت به وضعیت حقوق کودکان پس از خروج انگلیس از اتحادیه اروپا مرکز حقوقی کودکان کورام مستقر در اروپا اعلام کرد هزاران کودک با شهروندی اروپایی و تابعیت کشورهای مختلف اروپا پس از اجرای برگزیت، خروج انگلیس از اتحادیه اروپا، در معرض انواع نقض حقها در این کشور قرار خواهند گرفت. این موسسه حقوقی گفت که موضوع نگرانی یاد شده در خصوص 900 هزار کودک مصداق دارد و برهمین اساس اتحادیه اروپا در مذاکرات با انگلیس باید حمایت از حقوق کودکان را مورد توجه قرار دهد.
(ماخذ: الجزیره انگلیسی)
جامعه جهانی و نگرانی از خطرات متوجه کودکان در فضای مجازی
یک تحقیق انجام شده در خصوص حریم خصوصی کودکان و تحولات فناوریهای نوین اطلاعات و ارتباطات در عصر کنونی، در زمینه خطرات متوجه کودکان در فضای مجازی اعلام کرد:

آسیبها و خطرات بالقوه موجود برای کودکان در سراسر جهان را میتوان در سه دسته کلی هدفگیری تجاری و تبلیغاتی، بهرهبرداری و استثمار جنسی کودکان و نقض حریم خصوصی آنها تقسیم کرد
- نقض حریم خصوصی: کودکان در اینترنت بخش قابل توجهی از اطلاعات شخصی خود را در محیطهایی چون اتاقهای گفتگو، شبکههای اجتماعی، سایتهای بازی آنلاین و مثل آن افشاء میکنند که جمعآوری غیرقانونی آنها تهدیدی جدی برای حریم خصوصی آنها بهشمار میآید، چرا که هرگز مشخص نیست این اطلاعات بهدست چه کسانی میافتد و چگونه مورد استفاده قرار میگیرند، چنین وضعیتی میتواند کودکان را در معرض استفادههای تجاری از اطلاعات آنها با هدفگیری تبلیغاتی قرار دهد.
- بازیهای آنلاین: در سراسر جهان کودکان و نوجوانان بخشی از اوقات خود را به درگیرشدن با بازیهای آنلاین میگذرانند و گاه از شبکههای اجتماعی برای آشنایی با هم سن و سالهای خود و آزمودن چگونگی ارتباط با دیگران استفاده میکنند، بیتردید فراگیر بودن فناوریهای مربوط به فضای مجازی، محدود کردن دسترسی کودکان و نوجوانان را به امری ناممکن تبدیل میکند.

سوءاستفاده جنسی: در دهه اخیر پدیده سوءاستفاده جنسی و هرزهنگاری کودکان که عمدتا از طریق فریب و جمعآوری اطلاعات کودک در فضای وب صورت میگیرد، نگرانیای جدی در جامعه بینالمللی ایجاد کرده است؛ حال باید دید که حقوق بینالملل بشر برای جلوگیری از طعمه قرار گرفتن کودکان چه راهکارهایی را پیشبینی کرده است. مبنای حقوقی اصلی برای دسترسی آزاد کودکان به محتویات اینترنتی را میتوان ماده ۱۹ میثاق بینالمللی حقوق مدنی و سیاسی دانست. این ماده بر این نکته تاکید دارد که هر کسی از حق آزادی بیان برخوردار است که شامل آزادی تفحص، دریافت و انتقال اطلاعات میشود؛ اینها دربرگیرنده همه عقاید، صرفنظر از ملاحظات مرزی، خواه به صورت شفاهی، مکتوب چاپی و بهصورت هنری و هر رسانه دیگر است
بهطور خاصتر ماده ۱۷ کنوانسیون حقوق کودک اشاره میدارد که کودکان باید بهتمام منابع گوناگون ملی و بینالمللی اطلاعرسانی، بهویژه منابعی که برای سلامت جسمی و روانی وی مفید هستند، دسترسی داشته باشند. این ماده در ادامه به تمایل کشورهای عضو به تشویق وسایل ارتباط جمعی در راستای کاربریهای اجتماعی و فرهنگی و نیز همکاریهای بینالمللی دولتها عضو در این زمینه تاکید میکند. با نگاهی به اسناد بینالمللی میتوان ضرورت دسترسی آزاد کودکان به منابع اینترنتی و نیز ضرورت گردش آزاد اطلاعات را برداشت کرد.
اما از سوی دیگر، واقعیتهای موجود در فضای اینترنت رویکردی حفاظتی برای کودکان را طلب میکند. باتوجه به ماهیت خاص فضای مجازی که آثار آن فراتر از مرزهای سرزمینی دولت است و مخاطبان آن در سراسر جهان به سادگی امکان دسترسی به محتویات آنرا دارند، ضرورت اتخاذ اقدامات بینالمللی برای محدودسازی برخی محتویات زیانبار و مخرب آن برای کودکان با همکاری همه اعضای جامعه بینالملل امری انکارناپذیر است.
پهنه اینترنت، فضایی است که حد و مرزی نمیشناسد و حتی اقدام اکثریت و قریب به اتفاق کشورهای جهان بهوضع مقررات حمایتی برای کودکان و پیشبینی قوانین در زمینه کنترل محتویات ارسال شده به فضای وب چنانچه با بیتفاوتی اقلیتی کوچک از کشورها در اینزمینه همراه باشد، نمیتواند مانعی برای در معرض خطر قرار گرفتن کودکان و دسترسی آنها به محتویات زیانبار باشد.
کنوانسیون حقوق کودک در سال ۱۹۸۹ مورد پذیرش قرار گرفته و بعد از آن برخی پروتکلها به آن اضافه شده است که فقط در یک مورد ابعاد سوءاستفاده جنسی از کودکان را مورد توجه قرار داده است. عصر دیجیتال و رسانه اما از سال ۲۰۰۰ شروع و بهتدریج بیشتر و بیشتر شده است. حال بهنظر میرسد لازم است تا مواد یا مواردی درباره حقوق کودک در فضای مجازی به این کنوانسیون افزوده شود.
(ماخذ: عطنانیوز)
شایان ذکر است همین خلأهای حقوقی بینالمللی در مورد حقوق کودک و فضای مجازی، باعث شده تا در حال حاضر شورای حقوق بشر سازمان ملل به فکر تدوین قواعد مشخصی راجع به فضای دیجیتال و حقوق کودک بیفتد.