فراخوان بیست و ششمین نشست خیروخرد

گفت‌و‌کو پیرامون کتاب «در اوج تاریکی»

امروزه افسردگی، نومیدی و خودکشی پدیده‌های قابل انکاری نیستند و عجیب نیست اگر شما در اطرافتان فردی را بشناسید که اقدام به خودکشی کرده باشد. حداقل این است که درباره چنین اتفاقی از دیگران شنیده‌اید. شاید حتی خودتان هم به خودکشی فکر کرده باشید. پدیدۀ خودکشی منحصر به طبقه یا سن خاصی نیست و همه ما در همه جوامع انسانی، در صورت پیش آمدن شرایط خاصی می‌توانیم در معرض خطر خودکشی قرار بگیریم. کودکان و نوجوانان نیز از تیررس این پدیده پیچیده روانی– اجتماعی در امان نیستند. به دلیل افسردگی و بحرانهای روانی و اجتماعی در کودکان و نوجوانان خودکشی یکی از مسائل بحرانی و چند لایه در حوزه سلامت روان است که نیازمند توجه ویژه و مطالعه عمیق است. این پدیده نه تنها بر فرد بلکه بر خانواده، جامعه و نظام آموزشی تأثیرات گسترده‌ای دارد.

مجموعه دارالاکرام با توجه به ماهیت کار و گروه هدفش که گروهی آسیبپذیر است نمی‌تواند نسبت به مقوله خودکشی بی‌تفاوت باشد.  شرایط زیست دانش آموزان و خانواده‌هایی که با این مجموعه مرتبط هستند، به گونه‌ای است که آنها را درمعرض این پدیده قرار می‌دهد. در رسانه‌های خبری شنیدهایم که کودک یا نوجوانی جان خود را گرفته است و هر چقدر هم که این خبر تکرار شود از بهت و اندوه ما نمی‌کاهد. برای ما دشوار است که بپذیریم چگونه دنیای یک کودک می‌تواند آنقدر سیاه بشود که شادی و امید از دلش پر بزند، مگر نه اینکه کودک بلاواسطه با شگفتی جهان در ارتباط است و می‌تواند کنجکاوانه و نو به نو آن را تجربه کند؟ پس چه می‌شود که عرصه اینگونه بر او تنگ می‌آید؟

از سوی دیگر در این مجموعه ما با مادران سرپرست خانواده مواجه هستیم. مادرانی که بار سنگینی را در این روزگار پرمشقت به دوش می‌کشند و فرصت این را ندارند که از خود بپرسند: آیا حال من خوب است؟ مسائل اقتصادی به تنهایی می‌تواند آسیب‌های متعددی همچون اضطراب، افسردگی و کمبود اعتماد به نفس را در پی داشته باشد، حال آنکه چالش‌های مادران ما فراتر از چالش‌های اقتصادی است.

مضاف بر کودکان و مادرانی که ما فرصت ارتباط با آنها را پیدا کرده‌ایم، بیش از 500  نفر مددکار عمدتاً داوطلب دارالاکرام در سراسر ایران روزانه با مسائل مرتبط با این خیریه آموزشی سر و کار دارند. دارالاکرام نه تنها دغدغه درس خواندن بچه‌ها را دارد، بلکه وضعیت سلامت جسمی و روانی آنها را نیز در دستور کار خود قرار داده‌ و تلاش می‌کند تا غمی از غم‌های کودکان ایران بکاهد. در این مسیر، این مددکاران نیز از گزند سختی‌های روزگار در امان نیستند و آگاهی از اندوه بچه‌ها، روح آنها را نیز اندوهناک می‌کند. آنها نیز تاریکی را تجربه می‌کنند، در خلوت خود اشک می‌ریزند و گاهی اوقات هم ناامید می‌شوند. همۀ ما نیازمند آموزش‌هایی هستیم که بتوانیم جهان را تاب آوریم و در کنار کودکان و مادرانمان زنده بمانیم.

کتاب در اوج تاریکی اگرچه کتابی فنی است و به مساله خودکشی نگاهی علمی و آماری دارد اما هم محتوا و هم سبک روایت آن برای مخاطب عام نیز نکات ارزشمندی دارد. کتاب یک الگوی سه مرحله‍ای برای فهم رفتار خودکشی‍گرایانه معرفی می‍کند و چندین و چند پیش‍فرض در باب این رفتار را اصلاح می‍کند. درک این الگو و اصلاح پیش ‍انگاشت‍ها در مورد پدیده‍ای که اینقدر سخت ‍فهم است به مواجهه درست و اثربخش برای بهبود وضعیت خود فرد و دوستان و آشنایانش می‌انجامد. در نشست بیست و ششم خیروخرد که با محوریت این کتاب و با حضور دکتر جعفر بوالهری برگزار می شود ما به سوالات زیر خواهیم پرداخت.

1. آیا دربارۀ خودکشی در فضای عمومی و با فردی که محتمل است در معرض خودکشی باشد باید حرف زد؟
2. سیاست رسانه‍ای برای پخش خبر در مورد این پدیده باید چگونه باشد؟
3. چه جمعیت‌هایی بیشتر در معرض چنین آسیبی هستند؟
4. نشان‍گان خودکشی که در مورد خود و اطرافیانمان باید به عنوان زنگ خطر در نظر داشته باشیم چیست؟
5. چه می‌شود که افراد خودکشی می‌‌کنند و برای پیشگیری از خودکشی چه کار می‌‌شود کرد؟
6. آیا الگوی معرفی شده در کتاب برای درک پدیدۀ خودکشی کودکان کفایت دارد؟