دارالاکرام برگزار می‌کند:
موضوع: گفت و پیرامون کتاب فراتر از مرزهای آموزشی
| خانم بدرالزمان پزشکزاد دکتر محسن رنانی دکتر اسداله مرادی | سخنرانان |
| سه شنبه 10 مهر 1403 | زمان |
| 18-16 | ساعت |
| خیابان وزرا، کوچه بیستم، پلاک ۶، طبقه دوم | آدرس |
در بیست و چهارمین نشست از سلسله نشست‌های خیر و خرد، با محوریت بررسی کتاب «فراتر از مرزهای آموزشی» و با حضور خانم بدرالزمان پزشکزاد، مترجم کتاب، دکتر محسن رنانی و دکتر اسداله مرادی به واکاوی رویکردهای آموزشی نوین و تقابل این رویکردها با چالش‌های نظام آموزشی ایران خواهیم پرداخت. این نشست فرصتی است تا با بررسی تخصصی محتوای این کتاب و تطبیق آن با مسائل آموزشی ایران، به بحث پیرامون امکان نوآوری و بهبود در وضعیت آموزشی ایران بپردازیم.
بحث در اهم نکات کتاب «فراتر از مرزهای آموزشی»
کتاب «فراتر از مرزهای آموزشی» به شکل‌گیری و تحول در نظام آموزشی کانادا پرداخته است و نشان می‌دهد که چگونه مدارس با تغییر شیوه‌های تدریس و تمرکز بر مهارت‌های کاربردی، توانسته‌اند دانش‌آموزانی تربیت کنند که قادر به مقابله با مسائل اجتماعی و اقتصادی آینده هستند. این کتاب با تکیه بر تجربیات واقعی و مطالعات میدانی، نشان می‌دهد که مدارس چگونه می‌توانند با همکاری جوامع محلی، به محیط‌هایی برای یادگیری فراتر از مهارت‌های سنتی مثل خواندن و نوشتن تبدیل شوند. این کتاب که موفق به دریافت جایزه معتبر دونر کانادا شده است، به دلیل پیشنهاد رویکردهایی خلاقانه و عملی برای تربیت دانش‌آموزان به‌گونه‌ای که بتوانند در مواجهه با چالش‌های پیچیده آینده موفق باشند، مورد تحسین قرار گرفته است.
- یکی از کلیدی‌ترین مباحث کتاب «فراتر از مرزهای آموزشی»، تأکید بر آموزش مهارت‌های عملی و حل مسئله در زندگی واقعی به‌جای تمرکز بر حفظیات و آزمون‌های تئوریک است. نویسندگان بر پرورش مهارت‌هایی مانند تفکر انتقادی، خلاقیت، و کار گروهی تاکید دارند. این تغییر در نحوه آموزش، دانش‌آموزان را برای مواجهه با چالش‌های پیچیده آینده آماده می‌کند. این مسئله برای نظام آموزش و پرورش ایران بسیار حائز اهمیت است چرا که این نظام آموزشی به‌شدت بر حفظیات، نمره‌دهی و آزمون‌های استاندارد متمرکز است. این رویکرد نه تنها امکان بروز خلاقیت و تفکر انتقادی را در دانش‌آموزان محدود می‌کند، بلکه باعث می‌شود آنها از توانایی‌های عملی و کاربردی که در زندگی واقعی نیاز دارند، باز بمانند.
- در بخشی از کتاب نویسندگان با طرح سوال «آیا خلاقیت را می‌توان تدریس کرد؟ » به اهمیت خلاقیت در آموزش پرداخته و با تاکید بر این که سیستم‌های آموزشی باید فرصت‌هایی برای پرورش خلاقیت در دانش‌آموزان فراهم کنند، راهکارهای افزایش خلاقیت در مدارس و تأثیر آن در توسعه فردی و اجتماعی دانش‌آموزان مورد بحث قرار می‌دهند.
- در فصل سوم کتاب، بر اهمیت «یادگیری عاطفی-اجتماعی» تأکید شده است. نویسندگان بیان می‌کنند که این نوع یادگیری نقشی کلیدی در موفقیت دانش‌آموزان ایفا می‌کند و باید در سرفصل‌های درسی مدارس گنجانده شود. از جمله مهارت‌هایی که در این فصل مورد توجه قرار گرفته‌اند عبارتند از: «خودآگاهی، خودمدیریتی، آگاهی اجتماعی، تصمیم‌گیری مسئولانه و مهارت‌های ارتباطی». این مهارت‌ها به‌عنوان مؤلفه‌های اصلی برای رشد و کامیابی عاطفی و اجتماعی دانش‌آموزان معرفی شده‌اند و نقش اساسی در ثبات عاطفی و موفقیت شغلی آینده آنها دارند.نویسندگان همچنین به برنامه‌های موفق یادگیری عاطفی-اجتماعی در مدارس اشاره کرده‌اند که توانسته‌اند تأثیرات مثبتی بر نگرش دانش‌آموزان نسبت به خود و دیگران داشته باشند. این برنامه‌ها باعث کاهش مشکلات رفتاری و پریشانی عاطفی گزارش‌شده در دانش‌آموزان شده است. مدارس با ایجاد فضایی که در آن دانش‌آموزان یاد می‌گیرند چگونه عواطف خود را مدیریت کنند و روابط مؤثری برقرار کنند، می‌توانند تحولات چشمگیری در موفقیت تحصیلی و اجتماعی آنها ایجاد کنند.
- از مهم‌ترین بحث مطرح شده در کتاب نقش کلیدی فناوری در تحول نظام آموزشی و اهمیت شهروندی است. نویسندگان تأکید دارند که فناوری می‌تواند ابزاری قدرتمند برای تقویت نظام آموزشی باشد. ضمن بررسی ظرفیت‌های تحولات دیجیتال در آموزش، به‌ویژه در آموزش کودکان با نیازهای ویژه، نویسندگان به نقش آموزش و پرورش در توسعه مفهوم شهروندی دیجیتال نیز می‌پردازند و تأثیرات آن را مورد بررسی قرار می‌دهند.
- در این کتاب، نویسندگان بر اهمیت همکاری میان مدارس و خانواده‌ها تأکید دارند و نشان می‌دهند که برای ارتقای کیفیت آموزش، تنها تکیه بر نقش مدارس کافی نیست. آنها به ضرورت جذب خانواده‌ها در فرآیند آموزشی و مشارکت فعال آنها اشاره می‌کنند، زیرا همکاری مؤثر بین خانه و مدرسه می‌تواند تأثیر چشمگیری بر پیشرفت تحصیلی و عاطفی دانش‌آموزان داشته باشد. علاوه بر این، کتاب به چالش‌هایی می‌پردازد که والدین در مواجهه با نظام آموزشی با آنها روبرو هستند و تأکید می‌کند که تعامل مثبت میان خانواده و مدرسه نه تنها به بهبود عملکرد آموزشی کمک می‌کند، بلکه زمینه‌ساز ایجاد یک محیط حمایتی و انگیزشی برای کودکان نیز خواهد بود. نویسندگان همچنین به مسائلی مانند تربیت جنسی و آموزش مسائل اجتماعی می‌پردازند و تأکید می‌کنند که این موضوعات باید بخشی از فرآیند آموزشی و تربیتی باشند.
- کتاب تاکید دارد که نظام‌های آموزشی باید به‌جای ترویج رقابت‌های ناسالم که موجب استرس و ناکارآمدی می‌شود، به سمت ایجاد فرهنگ همکاری و تعامل در میان دانش‌آموزان حرکت کنند. یادگیری در چنین محیط‌هایی، باعث ارتقای مهارت‌های اجتماعی و خلاقیت دانش‌آموزان می‌شود. در ایران، نظام کنکور و رقابت‌های شدید برای ورود به مدارس و دانشگاه‌های برتر، فشار روانی عظیمی بر دانش‌آموزان و خانواده‌ها وارد می‌کند. این فرهنگ رقابتی، نه تنها به تخریب روحیه‌ی همکاری منجر می‌شود، بلکه باعث فرسایش ذهنی و جسمی دانش‌آموزان نیز می‌گردد.
- در کتاب، به جای تمرکز صرف بر نتیجه‌گرایی و نمره‌محوری، ترویج خلاقیت و ارتقای مهارت‌های فردی به‌عنوان اولویت آموزشی مطرح شده است. نویسندگان معتقدند که نتیجه‌گرایی در آموزش، دانش‌آموزان را از یادگیری واقعی و عمیق بازمی‌دارد و تنها به حفظیات محدود می‌کند. از این جهت که نظام آموزشی ایران به‌شدت نتیجه‌گراست و تأکید زیادی بر کسب نمرات بالا و موفقیت در آزمون‌ها دارد. این نتیجه‌گرایی، فرصت‌های رشد خلاقیت را در دانش‌آموزان سرکوب می‌کند و آنان را از تجربه‌های یادگیری نوآورانه محروم می‌سازد و کتاب از این جهت به مسائلی که ما، در ایران، با آن مواجه هستیم گره خورده است.
یکی از بحث‌های جدی که در نظام آموزشی کشور کانادا وجود دارد، نیازهای آموزشی کودکان در مواجهه با تغییرات عظیم تکنولوژی، اقتصادی، اجتماعی و سیاسی است. این پرسش به یک میدان نبرد ایدئولوژیک در جهان تبدیل شده و گویای این است که نیاز به درک عمیق‌تری از اقداماتی که باید برای آماده‌سازی نسل آینده انجام دهیم، احساس می‌شود. کتاب ” فراتر از مرهای آموزشی”، پاسخی به موقع به این نیاز است.
کلی گلگر-مک‌کی و نانسی استینهائر، با استفاده از تجربیات خود به‌عنوان مدیران آموزشی در کشور کانادا، نشان می‌دهند که مدارس نوآور و پیشرفته‌ای که پاسخگوی نیازهای امروزی دانش‌آموزان باشند، هم‌اکنون نیز وجود دارند. آنها ما را با نمونه‌های موفقی از مدارس دولتی در کانادا آشنا می‌کنند که به‌طور عمیق در فرهنگ محلی خود ریشه دارند و با تقویت درک ریاضی، پرورش خلاقیت و بهره‌گیری از فناوری، مرزهای یادگیری را گسترش می‌دهند.
نویسندگان همچنین به این نکته اشاره می‌کنند که نقش مدارس در پرورش مهارت‌های اجتماعی-عاطفی و ایجاد ذهنیت رشد در دانش‌آموزان در حال گسترش است. این تعریف جامع‌تر از آموزش برای سلامت، شادی و موفقیت درازمدت کودکان اهمیت بسزایی دارد.
این کتاب تصویری از آنچه که مدرسه می‌تواند و باید در دنیای پیچیده امروز باشد، ارائه می‌کند و به ما یادآوری می‌کند که چگونه ما – والدین و معلمان در ایران – می‌توانیم با همکاری یکدیگر به تحقق این دیدگاه بپردازیم و تحولاتی را در نظام آموزشی خود ایجاد کنیم
